సుమతి శతక పద్యాలు 61 - 70 | sumati shataka padyas 61 - 70

61.

ఒక యూరికి నొక కరణము
నొక తీర్పరి యైనగాక నొగి దఱుచైనన్
గకవికలు గాక యుండునె?
సకలంబునుగొట్టువడక సహజము సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఒక కరణం మరియు న్యాయం చెప్పే వ్యక్తి మాత్రమే ఉంటే గ్రామ వ్యవహారాలు సజావుగా సాగుతాయి. ఆలా కాకుండా ఎక్కువ మంది ఉంటే గందరగోళం ఉంటుంది మరియు ప్రతి పని చెడిపోతుంది.

62.

నయమున బాలుం ద్రావరు

భయమును విషమ్మునైన భక్షింతురుగా
నయమెంత దోసకారియో
భయమే చూపంగవలయు బాగుగ సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!మీరు మర్యాదగా అడిగితే ప్రజలు పాలు తాగరు, కానీ బెదిరించినప్పుడు వారు విషాన్నైనా తాగేస్తారు. కాబట్టి కొన్నిసార్లు పనులు పూర్తి కావడానికి బెదిరింపులు అవసరం.

63.

నరపతులు మేర దప్పిన
దిరమొప్పగ విధవ ఇంట దీర్పరియైనన్
గరణము వైదికుడైనను
మరణాంతక మౌనుగాని మనదు సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!పాలకులు అధికారం యొక్క పరిమితులను దాటడం; ఒక వితంతువు ఇంట్లో యజమాని అవటం, లేదా ఒక గ్రామం యొక్క కారణం బాధ్యత  వేద పండితుడు నిర్వహించటం మొదలైనవన్నీ ఖచ్చితంగా మరణానికి సమానం.

64.

నవరస భావాలంకృత
కవితా గోష్టియును, మధుర గానంబును, దా
నవివేకి కెంత జెప్పిన
జెవిటికి శంకూదినట్లు సిద్ధము సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!ఏ విధంగా అయితే ఒక చెవిటి వాడు శంఖనాదాన్ని వినలేడో, అదే విధంగా ఒక అజ్ఞాని ఎప్పటికి నవరసభరితమైన కవిత్వాన్ని ఎప్పటికి అర్థం చేసుకోలేడు.

65.
నవ్వకుమీ సభలోపల
నవ్వకుమీ తల్లిదండ్రి నాథులతోడన్
నవ్వకుమీ పరసతులతో
నవ్వకుమీ విప్రవరుల నయమిది సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! రాజ సమావేశంలో, తల్లిదండ్రులు, యజమాని, ( భర్త) లేదా భార్య సమక్షంలో లేదా ప్రముఖ బ్రాహ్మణులను ఎగతాళి చేస్తూ నవ్వవద్దు. ఇది సరైనది కాదు. 

66.

నీరే ప్రాణాధారము
నోరే రసభరితమైన నుడువుల కెల్లన్
నారే నరులకు రత్నము
చీరె శృగారమండ్రు సిద్ధము సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! అందరికి నీరే ప్రాణాధారము. మంచి పలుకులు పలుకుటకు నోరే ఆధారము. స్త్రీలే మగవారికి రత్నము. చీరలే స్త్రీకి అందము.

67.

పగవల దెవ్వరితోడను,
వగవంగా వలదు లేమి వచ్చిన పిదపన్,
దెగనాడవలదు సభలను,
మగువకు మనసీయ్యవలదు మహిలో సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఈ ప్రపంచంలో ఎవరితో శత్రుత్వం పెట్టుకోకు, పేదరికం కారణంగా ఎప్పుడు బాధపడకు, సభలలో ఎవరిని దూషించకు, స్త్రీకి నీ మనసునివ్వకు.  

68.

పనిచేయు నెడల దాసియు,
ననుభవమున రంభ, మంత్రి యాలోచనలన్,
దనభుక్తి యెడలదల్లియు
యనదగు కులకాంత యుండనగురా సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఉత్తమమైన ఇల్లాలు పని చేసే సమయంలో దాసీవలె, శృంగార సమయంలో రంభవలె, ఆలోచన ఇవ్వాల్సిన సమయంలో మంత్రివలె, భోజన సమయంలో తల్లిలా ఉండాలి. 

69.

పరనారీ సోదరుడై
పరధనముల కాశపడక, పరులకు హితుడై
పరులు దనుబొగడ నెగడక
బరు లలిగిన నలుగనతడు, పరముడు సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఒక మనిషి ఇతర స్త్రీలను తన సోదరీమణులుగా చూడాలి, అతను ఇతరుల ఆస్తిని ఆశించకూడదు, అతను అందరికీ శ్రేయోభిలాషి అయి ఉండాలి. ఇతరులు అతనిపై కోపంగా ఉన్నప్పటికీ  అతను కోపంగా ఉండకూడదు. అలాంటి వ్యక్తి గొప్ప వ్యక్తి

70.

పరసతి కూటమి గోరకు
పరధనముల కాశపడకు, పరునెంచకుమీ
సరిగాని గోష్ఠి చేయకు
సిరిచెడి చుట్టంబుకడకు జేరకు సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! వేరే వ్యక్తి భార్యల పొందు కోరకు. పరుల ధనం ఆశించకు. అనవసరమైన మాటలు మాట్లాడకు. డబ్బును కోల్పోయి చుట్టాల వద్దకు వెళ్ళకు.