సుమతి శతక పద్యాలు 101 - 110 | sumati shataka padyas 101 - 110

101

బలవంతుడ నాకేమని
పలువురితో నిగ్రహించి పలుకుట మేల
బలవంతమైన సర్పము
చలిచీమల చేత జిక్కి చావదె సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఒక బలమైన పామును, చాలా సంఖ్యలో ఉన్న చిన్న చీమలు చంపవచ్చు. మనిషి కూడా తాను బలవంతుడనని  వేరే వారితో తప్పుగా ప్రవర్తిస్తే అతనికి కూడా పాముకు పట్టిన గతే పడుతుంది. 

102

స్థితి లేక బలిమి చెల్లదు
స్థితి కలిగియు బలిమి లేక చెల్లదు స్థితి, యా
స్థితియును బలిమియు కలిగిన
యతనికిగా కాజ్ఞ చెల్లదవనిని సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఒక వ్యక్తికీ గొప్ప పదవి ఉంది సామర్థ్యం లేకపోయినా లేక మంచి సామర్థ్యం ఉంది పదవి లేకపోయినా ఉపయోగం ఉండదు.  ఒకే వ్యక్తికి మంచి సామర్థ్యం మరియు గొప్ప పదవి ఉంటె అతని ఆజ్ఞ అందరు పాటిస్తారు. 

103

పాటెరుగని పతి కొలువును
గూటంబున కెరుకపడని గోమలి రతియున్
జేటెత్త జేయు జెలిమియు
నీటికి నెదురీదినట్టు లెన్నగ సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! కష్టపడి పనిచేయడాన్ని అభినందించని యజమానికి సేవ చేయడం,లైంగిక జ్ఞానం లేని యువతితో  ఐక్యంగా ఉండటం చెడు వ్యక్తితో స్నేహం చెయ్యటం ఇవన్నీ ప్రవాహానికి ఎదురీదటం లాంటివి.

104
వేసరపు జాతి గాని
వీసము దా జేయనట్టి వ్యర్థుడు గానీ
దాసికొడుకైన గానీ
కాసులు గలవాడే రాజు గదరా సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఒక వ్యక్తి తక్కువ జాతికి చెందినవాడు కావచ్చు, చాలా తక్కువ సామర్థ్యం ఉన్నవాడు కావచ్చు, ఒక బానిస కొడుకు కావచ్చు, కానీ అతని వద్ద చాలా ధనం ఉంటె అతను రాజు కాగలడు. 

105
శుభముల నొందని చదువును
నభినయమును రాగరసము నందని పాటలు
అభిలాష లేని కూటమి
సభమెచ్చని మాటలెల్ల జప్పన సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా! ఆనందం కలిగించని విద్య, భావోద్వేగాన్ని రేకెత్తించని పాట, సాధించాలన్న తపన లేని కూటమి ,ప్రేక్షకులు మెచ్చుకోని ప్రసంగం వ్యర్థం. 

106
సరసము విరసము కొరకే
పరి పూర్ణ సుఖంబు లధిక బాధల కొరకే
పెరుగుట విరుగుట కొరకే
ధార తగ్గుట హెచ్చు కొరకే తథ్యము సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!  ఆహ్లాదకరమైన చర్చ శత్రుత్వానికి దారితీయవచ్చు, పరిపూర్ణ ఆనందం గొప్ప బాధలకు దారితీయవచ్చు, పెరుగుదల పతనానికి దారితీయవచ్చు. ధరలు తగ్గడం పెరుగుదలకు దారితీయవచ్చు. ఇది సాధ్యం. 

107
సిరి దా వచ్చిన వచ్చును
సరసంబుగ నారికేళ సలిలము భంగిన్
సిరిదా బోయిన బోవును
కరి మ్రింగిన వెలగపండు కరణిని సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!  కొబ్బరికాయలోని నీరు లాగానే సంపద కూడా వస్తుంది. ఏనుగు తిన్న వెలగపండులో ఏ విధంగా గుజ్జుమాయమై కాయ డొల్ల మాత్రమే ఉంటుందో  అదే విధంగా సంపద మన నుండి పోతుంది. 

108
స్త్రీల యెడ వాదు లాడకు
బాలురతో చెలిమి చేసి భాసింపకు మీ
మేలైన గుణము విడువకు
యేలిన పతి నింద సేయ కెన్నడు సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!  మహిళలతో గొడవ పడకండి, చిన్న పిల్లలతో స్నేహం చేయకండి మరియు వారితో మాట్లాడకండి, గొప్ప లక్షణాలు వదులుకోవద్దు. యజమానిని ఎప్పుడూ నిందించకండి. 

109
ఎప్పుడు దప్పులు వెదకెడు
నప్పురుషుని గొల్వగూడనది యెట్లన్నన్
సర్పంబు పడగ నీడను
గప్పవసించిన విధంబు గదరా సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!  ఎప్పుడూ తప్పులు వెదికే యజమాని దగ్గర పని చేయటం, పాము పడగ నీడలో జీవితం గడపటం వంటిదే.  

110
ధీరులకుజేయు మేలది
సారంబగు నారికేళ సలిలము భంగిన్
గారవమును మీరి మీదట
భూరిసుఖావహము నగును భువిలో సుమతీ!  - బద్దెన

భావం:- ఓ బుద్ధిమంతుడా!  జ్ఞానులకు చేసే సహాయం కొబ్బరి చెట్టుకు నీళ్లు పోయటం లాటింది, చెట్టు మంచి కొబ్బరికాయలనిచ్చినట్లుగా నీకు తప్పకుండ ప్రతిఫలం లభిస్తుంది.